یکی از حقوق متهم در امر کیفری حق داشتن وکیل در تمامی مراحل تحقیق و محاکمه است. این حق در اسناد بین المللی صراحتا به رسمیت شناخته شده به موجب بند یکم ماده 11 اعلامیه جهانی حقوق بشر که در سال 1948 میلادی منتشر شده « هر کس که متهم به بزهکاری است ؛حق دارد بی گناه فرض شود تا آن گاه مطابق قانون، در یک دادرسی علنی، و با دسترسی به کلیه تضمینات لازم برای دفاع از خود، مقصر شناخته شود و نیز به موجب بند ب از شق ب ماده 14-1 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی که دولت ایران در تاریخ 17/2/1354 با تصویب مجلس به آن پیوسته است:
“متهم به ارتکاب جرم باید « وقت و تسهیلات کافی برای تهیه دفاع از خود و ارتباط با وکیل منتخب خود داشته باشد” و به موجب بند “د” همان ماده متهم حق دارد در محاکمه حاضر شود و شخصا یا به وسیله وکیل منتخب از خود دفاع کند. در صورتی که وکیل نداشته باشد حق داشتن یک وکیل به او اطلاع داده شود و در مواردی که مصالح دادگستری اقتضا نماید از طرف دادگاه رأسا برای او وکیل تعیین شود که در صورت عجز او از پرداخت، حق الوکاله ،هزینه نخواهد داشت.
1مقدمه
به عبارت دیگر شرکت وکیل مدافع در دادرسى هاى جزایى در مرحله تحقیقات مقدماتى اجبارى نیست و وکیل فعالیت دفاعى مهمى به عهده ندارد. اما در مرحله دادرسى در بعضى موارد شرکت وکیل اجبارى است و باید به صورت موثر دفاع کند.مردم حق دارند به هر نحوى که مى خواهند از خدمات وکیل در حدود مقرر در قانون استفاده کنند. این حق در اصل ۳۵ قانون اساسى به نحو مطلق و در تمام مراحل به رسمیت شناخته شده است. مع الاسف این حق مسلم و تردیدناپذیر از طرف دستگاه قضایى و قوه مقننه (در مجلس پنجم) مورد تعرض و تخدیش قرار گرفت، چه آنکه قوه مقننه با تصویب تبصره ذیل ماده ۱۲۸ قانون آیین دادرسى کیفرى، ورود وکیل به پرونده را منوط به تشخیص قاضى دانست.